Ezine
Eski Menderes Çay’ının suladığı ovalık kesimde yer alır. Menderes Çayı, Kazdağlarının kuzey yamaçlarından doğar, Ezine ovasını suladıktan sonra ilçenin kuzey-batı istikametinde Çanakkale Boğazı’na dökülür. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve yağışlıdır. 37 km'lik bir sahil şeridine sahiptir. İlçeye Geyikli beldesi ve 50 köy bağlıdır.
Ezine sınırlarındaki Neandria, Arkaik ve Klasik dönemlerde; Aleksandria Troas ise Hellenistik ve Roma Dönemlerinde yerleşilmiştir. Ezine’de Türk Döneminin kuruluşu, Danişmentoğulları’na rastlamaktadır. Yöreye gelen Türk beylerinin toplu halde Cuma namazı kılmaları için yapılan Ulu Cami’nin asıl adının Cuma Camii olduğu ve “Cuma” kelimesinin Farsça karşılığının ise “Azine” olması nedeniyle, kentin adının “Ezine” olarak söylenegeldiğine yönelik bir rivayet vardır. Osmanlı Devleti’nin kurulmasından sonra ilk yıllarında 1. Murad’ın, 1361 yılında da Ermiş Dursun Bey’in, Karesi Beyliği’nin idaresine son vermesinden sonra, Ezine ve çevresi Osmanlı topraklarına katılmıştır. Önceleri Biga Sancağına bağlı iken 1886 yılında ilçe olmuştur. Sahil kesimindeki geniş alanlar zeytin ağaçları ile kaplı olduğundan, yüksek oranlarda zeytin üretimi yapılmaktadır. Ezine, peyniriyle akıllarda yer etmiş ve marka olmuş bir ilçedir. Bozcaada ile deniz ulaşımının sağlandığı liman olması açısından önemlidir.
M.Ö. 4. yüzyılın sonlarında tek gözlü Antigonos tarafından Antigoneia adıyla kurulmuştur. Kısa bir süre sonra M.Ö. 3. yüzyılın başlarında Makedon Lysimakhos tarafından Aleksandria Troas adıyla tekrar kurulmuştur. Şehir kurulurken, etrafında yer alan Gargara, Hamaksitos, Neandria, Kolonai, Larisa, Kebren ve Skepsis kentlerinin halkları buraya yerleştirilmiştir. Aleksandria Troas, kapsadığı şehiralanıyla Anadolu’nun en büyük kentlerinden biridir. Alexandria Troas’ın simgesi olan Herodes Attikus Hamamının cephesi yaklaşık 100 m. olup, Anadolu’da bugüne değin bilinen en büyük hamam yapısıdır.
Neandria, Yavaşlar Köyü yakınlarında denizden 500 m. yüksekteki Çığrı Dağı’nın zirvesindedir. Neandria’nın geçmişten günümüze oldukça sağlam kalarak ulaşmış devasa surları çok etkileyicidir. Kent halkının, M.Ö. 310 yılında yeni inşa edilen Aleksandria Troas’a göç ettirilmesiyle buradaki yaşam sona ermiştir.
Üvecik ve Mahmudiye köyleri arasında Yerkesiği mevkiindedir. Cezayirli Hasan Paşa çiftliğinden geriye kalan kasır şeklinde bir kuledir. Paşanın av köşkü olduğu da söylenir. 1785 yıllarında yapılmıştır.
Camii Kebir mahallesinde yer alan Ulu Camii en erken dönem Osmanlı camilerindendir. Caminin inşa kitabesi yoktur. 1310’da Danişmentli Abdurrahman Bey tarafından yaptırıldığı kabul edilir.
Seferşah Camiinin XIV. yy’da Yıldırım Beyazıt döneminde yapıldığı söylenir.Bu küçücük caminin yanındaki çifte hamam ilgi çekicidir. Kadınlar ve Erkekler bölümleriyle günümüzde halen kullanılmaktadır.
Kemallı Köyünde cami, hamam ve türbeden oluşan bir külliye yer alır. Sultan I. Murad Döneminde Kemal Bey’in oğlu Aslıhan Bey’in 1328’de yaptırdığı cami oldukça yüksektir. Köyde ayrıca Kemal Bey’in yaptırdığı, harap vaziyetteki hamam ve çeşmelerde dikkat çekicidir. Caminin kuzeyinde ise türbe yer alır.
Koçali ve Kestanbol Kayacık civarındaki yerde yatan devasa granit sütunlar görenleri şaşkınlığa uğratır. Buraların Roma döneminde sütün çıkartılan ocaklar olduğu ve son siparişlerinde bir nedenle yerlerine ulaştırılamadığı anlaşılır. Sütunların boyları 12 m. çapları ise 160 cm.dir.
Boğazın savunması için Çanakkale Boğazı’nın Ege denizine açılan kısmında karşılıklı olarak inşa edilen iki kaleden birisi olup Anadolu yakasındakine Kumkale denmiştir. Yapımı 1660 yılında tamamlanmıştır.
Geçmişten bugüne insanlığa şifa dağıtan Kestanbol Kaplıcasının suyu 73 derece olup, suyunun içerisinde kalsiyum ve demir bulunmaktadır. Kestanbol yöresi, Jeolojik yapısı nedeniyle suyunda, havasında ve toprağında da yeterli düzeyde radyoaktivite içermektedir. Ezine ilçesine 18 kilometre uzaklıkta olan Kestanbol Kaplıcasında konaklama ve yiyecek içecek tesisleri bulunmaktadır.
Ezine ilçesine 25 kilometre mesafede Kestanbol ve Tuzla kaplıcalarının yakınlarında bulunmaktadır. Suyun karıştığı çamur yörede yara kapatan olarak bilinmektedir.
Ezine’nin en çarpıcı doğal güzelliklerinden biri de Mavra Adası’dır. Özellikle dalış yapanların tercih ettiği ada, doğal güzelliği ile ziyaretçileri etkilemektedir.
Dalyan, keşfedilmemiş doğa harikası küçük bir balıkçı köyüdür. Bozcaada’ya bakan güzel uzun kumsalı ve temiz denizi ile cezbedicidir.
Temiz masmavi suyu ve koyları ile etkileyici güzellikteki Kumburun, konaklama ve yiyecek içecek tesisleri ile alternatif turizm alanlarındandır.
Ezine’ye 24 km uzaklıkta. Köyün plajının doğal yapısı bozulmamıştır ve çok temiz bir denizi bulunmaktadır. Tavaklı İskelesi adıyla anılan köyün plaj alanında ihtiyaca cevap verecek sadece birkaç otel ve restaurant bulunmaktadır.
Uzun, ince kumlarla kaplı uzun kumsallarıyla, temiz deniziyle ve “Eyvah Eyvah” filminin çekildiği yer olarak son yıllarda popülerliğini artırmıştır.
Kendine has tadı ve kokusuyla Ezine’ye gelen ziyaretçilerin almadan geçemeyecekleri ürünlerdendir. Ezine peynirini bu kadar ünlü ve farklı kılan, sütün elde edildiği hayvanların bulunduğu bölge, beslenme şekilleri, üretim süreci ve bekletilme süresidir.
